Mogłoby się wydawać, że fotografia produktowa, dziedzina postrzegana jako kreatywna i wspierająca wyrażanie indywidualizmu marek i ich produktów, zawsze będzie podlegać ochronie prawnej. Okazuje się jednak, że nie dotyczy to każdego przypadku.
Prawo autorskie w fotografii
Rozważania na temat prawa autorskiego zacznijmy od określenia, czym ono się właściwie zajmuje. W artykule 1. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 roku czytamy, że „przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”. Dalej ustawodawca wskazuje podział na autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe. Czym się od siebie różnią?
Prawo autorskie osobiste
Tego rodzaju praw autorskich nie możemy się zrzec ani sprzedać, bowiem dotyczy naszej więzi z dziełem, w tym przypadku zdjęciami produktowymi. Chronią one między innymi nasze prawo do autorstwa fotografii, nienaruszalności jej formy oraz decydowania o jej pierwszym udostępnieniu. Przy zleceniach zdjęć produktowych ten ostatni punkt zwykle nie jest egzekwowany i pierwszeństwo w publikacji oddajemy Klientowi, jednak warto mieć świadomość istnienia takiego zapisu.
Prawo autorskie majątkowe
Z kolei autorskie prawa majątkowe to te, które można sprzedawać i licencjonować. Dotyczą między innymi rozporządzania utworem oraz pobierania wynagrodzenia za korzystanie z niego. Zatem to za te prawa płaci klient przy zlecaniu zdjęć produktowych.
Dozwolony użytek
Oddzielną kategorią jest dozwolony użytek. W tym przypadku z utworu (fotografii) można korzystać bez zgody twórcy jedynie w zakresie osobistego użytku czy w celach dydaktycznych. Ustawodawca wyszczególnia sytuacje, w których można rozpowszechniać utwór w mediach w ramach dozwolonego użytku. W większości dotyczy to jednak sprawozdań z aktualnych wydarzeń, a ich cel musi być jedynie informacyjny. Zatem w przypadku rozważań o fotografii produktowej, ten zapis nie będzie nam potrzebny.
Packshot a prawo autorskie
Mogłoby się wydawać, że każda fotografii produktowa podlega prawu autorskiemu. Jednak, jak wskazują prawnicy, nie dotyczy to packshotów. Dlaczego?
Zdjęcia produktów na białym tle i ich charakter
Jak wiemy, packshot, to fotografia produktu na białym tle, która ma na celu jego jak najwierniejsze ukazanie. Artykuł jest równomiernie oświetlony, w kadrze nie ma żadnych dodatkowych akcesoriów. Często podczas fotografowania aparat jest na statywie i jego położenie nie zmienia się przez cały czas trwania sesji. To, zdaniem sądów, sprawia, że fotografia ta nie ma znamion działalności twórczej o indywidualnym charakterze i nie może być chroniona prawem autorskim. Prawnicy dodają, że to rodzaj fotografii rzemieślniczej, porównywanej do zdjęć do dokumentów – tak samo jak one, packshoty rządzą się określonymi zasadami wykonania.
Czy można używać zdjęć producenta?
Nasze prawo nie uwzględnia jednak precedensów, dlatego jeśli potrzebujesz zdjęć produktowych do swojego sklepu, nie pobieraj ich ze strony internetowej konkurencji. Poproś dystrybutora lub producenta o przesłanie fotografii. W korespondencji warto zawrzeć także zasady współpracy, by uniknąć późniejszych ewentualnych nieprzyjemności.
Zdjęcia produktów chronione prawem autorskim
Wykonując zdjęcia produktowe z aranżacją, nie musimy zastanawiać się, czy podlegają one ochronie prawa autorskiego. Stylizacja produktu, scenerii czy oświetlenia to z całą pewnością przejaw działalności twórczej. Dlatego zlecając wykonanie takich zdjęć, możesz mieć pewność, że będą niepowtarzalne. Profesjonalne zdjęcia produktowe są kluczem do przyciągnięcia uwagi klientów. Warto więc zadbać o ich najwyższą jakość.
